📉 وب‌سایت‌ها در سراشیبی افول؛ چگونه قابلیت‌های جدید جستجوی هوش مصنوعی ترافیک را نابود می‌کنند؟
تحولات اخیر در موتورهای جستجو، به ویژه با ظهور قابلیت‌هایی نظیر «AI Overviews» در گوگل و مرورگرهای مجهز به هوش مصنوعی (مانند پرپلکسیتی)، در حال دگرگون‌سازی ساختار اقتصادی و ترافیکی وب‌سایت‌های مرجع و رسانه‌ها هستند. این پدیده که با عنوان اقتصاد پسا-کلیک یا جستجوی بدون کلیک (Zero-Click Search) شناخته می‌شود، به دلیل ارائه مستقیم پاسخ به کاربر در صفحه نتایج، الگوی سنتی «جستجو، کلیک، بازدید» را به طور جدی مختل کرده است.
داده‌های مستند و تحلیل‌های جدید نشان می‌دهند که تمایل کاربران برای کلیک بر روی لینک‌های ارگانیک در نتایج جستجو به‌طور معناداری کاهش یافته است. این کاهش، پیامدهای سنگینی برای مدل‌های درآمدی مبتنی بر تبلیغات دارد که هسته اصلی کسب‌وکار رسانه‌ها، پلتفرم‌های آموزشی و تجارت الکترونیک را تشکیل می‌دهند.
📉 سقوط نرخ کلیک؛ جستجوی هوش مصنوعی جایگاه‌های برتر سئو را بی‌ارزش می‌کند
تحلیل‌های شرکت‌های تحقیقاتی در حوزه سئو، افت قابل توجه نرخ کلیک (CTR) در نتایج جستجو را تأیید می‌کنند. این افت به‌طور مستقیم با گسترش پوشش‌دهی قابلیت‌های پاسخ‌دهی هوش مصنوعی در موتورهای جستجو مرتبط است.
- افت ۳۲ درصدی رتبه ۱: جایگاه اول جستجوی گوگل که پیش از این به طور متوسط ۲۸ درصد از کلیک‌ها را به خود اختصاص می‌داد، اکنون تنها حدود ۱۹ درصد از کلیک‌های کاربران را جذب می‌کند؛ این رقم نشان‌دهنده کاهش ۳۲ درصدی ارزش ترافیکی مهم‌ترین جایگاه در صفحه نتایج است.
- روند افزایشی خلاصه‌های هوشمند: نمایش قابلیت «AI Overviews» گوگل که در میانه سال ۲۰۲۴ تنها به ۱۰ هزار کلمه کلیدی محدود بود، در سال ۲۰۲۵ به بیش از ۱۷۲ هزار کلمه کلیدی رسیده است. این رشد پرشتاب، مؤید حرکت قطعی الگوی جستجو به سمت «دریافت پاسخ در همان صفحه» است.
این تغییرات رفتاری در کاربران، که در نظرسنجی‌های اخیر نیز تأیید شده، نشان می‌دهد که در بیش از یک‌چهارم موارد، کاربر پس از مشاهده خلاصه هوش مصنوعی، فرآیند جستجوی خود را متوقف کرده و بدون هیچ کلیکی صفحه را ترک می‌کند.
💸 بحران مالی ناشران؛ مدل اقتصادی وب در مواجهه با جستجوی هوش مصنوعی
اثرات این دگرگونی، ساختار مالی رسانه‌ها و ناشران بزرگ را به شدت تحت تأثیر قرار داده است. وب‌سایت‌هایی که درآمدشان بر پایه جذب ترافیک انبوه از موتورهای جستجو بنا شده، با چالش جدی مواجه‌اند:
- ضربه به رسانه‌های بزرگ: وب‌سایت‌های خبری بزرگی مانند «MailOnline» با افت چشمگیر نرخ کلیک (کمتر از ۵ درصد در دسک‌تاپ) مواجه شده‌اند. همچنین «Business Insider» ظرف سه سال با کاهش ۵۵ درصدی ترافیک ارگانیک روبه‌رو شده که منجر به تعدیل ۲۱ درصدی نیروی انسانی شده است.
- خطر برای ویکی‌پدیا: حتی ویکی‌پدیا، که یکی از منابع اصلی اطلاعات برای مدل‌های هوش مصنوعی است، با کاهش ۸ درصدی بازدید انسانی مواجه شده است. این امر نه تنها مشارکت داوطلبان را کاهش می‌دهد، بلکه درآمدهای خرد حمایتی را که ستون اصلی پایداری آن است، تضعیف می‌کند.
🧭 بازآرایی استراتژی‌ها؛ گذار از سئوی سنتی به دیده شدن در جستجوی هوش مصنوعی
تحلیلگران بر این باورند که این تحول، ماهیت بازاریابی محتوا را دگرگون کرده و نیاز به تطبیق با دوران پسا-کلیک دارد. ارزش اقتصادی محتوا اکنون نه در کلیک‌های مستقیم، بلکه در میزان دیده‌شدن در پاسخ‌های تولیدشده توسط مدل‌های زبانی تعریف می‌شود.
- تمرکز بر پاسخ‌های هوش مصنوعی: استراتژی‌های سنتی سئو که بر افزایش رتبه و جذب ترافیک متمرکز بودند، جای خود را به تولید محتوایی می‌دهند که برای مدل‌های هوش مصنوعی قابل استخراج، نقل و ارجاع‌دهی باشد. محتوا باید دارای ساختار شفاف و وضوح معنایی بالا باشد.
- تغییر جهت درآمد: مدل‌های درآمدی در حال حرکت از تکیه بر تبلیغات مبتنی بر بازدید، به سمت اشتراک‌گذاری، همکاری‌های محتوایی و تکیه بر اعتبار تخصصی هستند. زیرا در اقتصاد جدید، اعتماد به منبع و حضور در مسیر پاسخ‌دهی هوش مصنوعی، مهم‌تر از حجم ترافیک است.
در نهایت، وب همچنان به حیات خود ادامه می‌دهد، اما نه با منطق ترافیکی و اقتصادی پیشین. بازیگران این عرصه باید بپذیرند که جستجوی هوش مصنوعی یک الگوریتم جدید نیست، بلکه دگرگونی بنیادین در مدل توزیع و مصرف اطلاعات آنلاین است.
